In de rij voor de stemtent

Ik heb een vrije dag vandaag, want het is verkiezingsdag. Zuid-Afrikanen trekken naar de stembus om het nieuwe parlement te kiezen. Het zijn de vijfde democratische verkiezingen in dit land.

Het is een totaal andere ervaring dan verkiezingen in België. De uitslag ligt eigenlijk al op voorhand vast. Het ANC zal de meerderheid halen, dat is zeker. De vraag is alleen of en hoeveel stemmen ze zullen verliezen. En hoe de oppositiepartijen het zullen doen. Agang, de partij opgericht door Mamphela Ramphele, de partner van de vermoorde Steve Biko, zal wellicht niet echt een verschil maken. The Democratic Alliance (DA), een partij die zichzelf multi-racial noemt, maar toch nog vaak als blanke partij wordt gezien, heeft een goede kans om te groeien. Het is afwachten hoeveel stemmen de Economic Freedom Fighters (EFF), geleid door voormalig ANC jeugdligaleider Julius Malema, zal halen. Malema’s discours is ontzettend populair bij de allerarmsten. Dat hij betrokken is bij belastingsontduiking en er heel wat vragen worden gesteld bij de manier waarop hij zijn persoonlijke rijkdom heeft opgebouwd, is blijkbaar niet zo belangrijk.

Het ANC ligt onder vuur wegens tal van schandalen en slecht bestuur. Gisteren waren er nog rellen in gemeenschappen in Sterkspruit waar de mensen het gebrek aan dienstverlening zat zijn. De werkloosheid is torenhoog, de kloof tussen arm en rijk wordt steeds groter. Het bloedbad in Marekana werd tijdens de campagne van de oppositiepartijen meermaals aangehaald. En natuurlijk was er de laatste weken de commotie rond Nkandla, de persoonlijke residentie van Zuma waar miljoenen belastingsgeld aan werd besteed. Hoewel het verslag van de public protector er geen twijfel over laat –het geld had niet uit openbare fondsen mogen komen- heeft Zuma nog steeds geen mea culpa geslagen, wel integendeel.

Maar het maakt allemaal niet uit. Het ANC zal winnen.

Tijdens deze verkiezingen gaan de born frees voor het eerst stemmen. Dat zijn de jongeren die na het afschaffen van apartheid geboren zijn. Een paar weken geleden werd er bij de lokale universiteit hier een peiling gedaan naar het stemgedrag van de studenten. Wat bleek? Studenten stemmen nog steeds volgens hun kleur, zwarten voor “zwarte” partijen, blanken voor “blanke” partijen. Maar de vraag is of deze jongeren vandaag ook echt gaan stemmen.

Veel zwarten waarmee ik de laatste dagen sprak, vinden het erg moeilijk om te stemmen. Ze weten niet goed wat te doen. Velen vinden nog steeds dat het ANC hun stem verdient, want het is het ANC dat hen vrijheid bracht, al was dat 20 jaar geleden. Anderen hebben zich niet eens geregistreed, want ze vinden dat geen enkele (zwarte) partij hun stem verdient. De voorbije weken hebben een aantal voormalige ANC leden traditionele ANC-kiezers opgeroepen om niet te stemmen of om ongeldig te stemmen. De vraag is of dat dit land vooruit helpt.

Ik ging even kijken bij een stembureau. Ik was met de fiets. Een tent, een gebied afgebakend met een lint. Daarbuiten nog een paar posters voor verschillende partijen. Een rij mensen aan het wachten om te stemmen. Aan de rand van het plein de auto’s. Het is hier een prachtige dag, zonnig maar niet heet, maar de gegoede Zuid-Afrikaan gaat niet te voet of met de fiets stemmen.