In het donker

België bereidt zich voor op een elektriciteitstekort. Het afschakelplan deed het nodige stof opwaaien. Eerder deze week probeerden een heel aantal gezinnen in België om tijdens een beperkte periode veel minder energie te gebruiken. We zagen kaarsjes en om warm te blijven werd er een dekentje bijgehaald. Alsof de temperatuur in een goed geïsoleerd huis na anderhalf uur onder de comforttemperatuur zou zakken…

Al die Belgische plannen, al dat voorbereiden voor de dag-wanneer-we moeten-afschakelen zijn een beetje grappig. Het zijn natuurlijk ook vijgen na Pasen. Plannen hadden eerder gemaakt moeten worden. Zuid-Afrikanen vinden het schokkend als ze horen dat we in België binnenkort ook regio’s afschakelen. Een eerste wereldland!

Hier in Zuid-Afrika zitten we af en toe zonder stroom. Tijdens de zomer is dat meestal het gevolg van een hevig onweer. Een paar stevige blikseminslagen en lap, we zitten weer in het donker.

Een aantal jaren terug was het probleem veel groter. Door slechte langetermijnplanning, die onvoldoende rekening had gehouden met de expansie van de elektriciteitsbehoefte van economie en huishoudens, en door slecht onderhoud was er een tekort aan energie. Dus werd die verdeeld door sommige regio’s zonder te zetten. Load shedding noemen ze dat. Het is zoiets als het Belgische afschakelplan, alleen werd het allemaal iets minder goed gepland en was de duur niet te voorspellen.

Eskom, de energieleverancier van Zuid-Afrika, kondigde onlangs aan dat ze weer load shedding zouden moeten toepassen. Vooral in het weekend staat hun systeem onder druk. Op de website kan je opzoeken of jouw wijk bij de gelukkigen is. Tenminste, als de gemeente die informatie beschikbaar maakt. De informatie van Mangaung Municipality (Bloemfontein) is ondermaats. Het blijft dus gewoon afwachten.

Er zijn een aantal pogingen om mensen energie te laten besparen. Vorig jaar voorspelde de weerman niet enkel het weer, maar hij gaf ook het energiebericht. Daar werd aangegeven hoe het gesteld was met het energieverbruik (groen, oranje, rood, zwart) en er werden tips gegeven over hoe een piek kon vermeden worden: boiler afschakelen, niet koken, zwembadpomp afzetten, etc. Het energiebericht is er de laatste tijd niet meer, maar af en toe verschijnt wel een alarmbericht op het TV scherm. “Het elektriciteitsverbruik is hoog. Schakel alle onnodige apparatuur uit.” Gek genoeg wordt er nooit gevraagd om de TV uit te zetten.

Ik vraag me af of die tips veel zin hebben. Over het algemeen vind ik het energie- en watergebruik van een Zuid-Afrikaan die toegang heeft tot deze luxeproducten, schokkend.

In Zambia, waar ik drie jaar woonde, was er ook te weinig elektriciteit. Gemiddeld drie keer per week zat de wijk waarin ik woonde 3 tot 4 uur zonder stroom. Opvallend was dat de regio’s waar de top politici woonden zelden zonder werden gezet,…. Ik weet niet of zo een patroon ook in het Belgische afschakelplan zichtbaar is.

Hieronder een aantal tips van een ervaringsdeskundige.

1. Barbecue kan altijd. Een beetje winterkoude is geen excuus. Een kampeerstoofje op gas of op andere brandstof is altijd handig.
2. Het is goed kaarsen in huis te hebben en lucifers op een plek die je ook in het donker terugvindt.
3. Zorg dat je een wekker hebt die op batterijen werkt of je komt onherroepelijk te laat.
4. Weet wat de verkeersregels zijn op een kruispunt waar normaalgezien verkeerslichten staan. Hier wordt zo een kruispunt meteen een 4-way stop. Iedereen stopt, en wie eerst is aangekomen mag het eerst vertrekken.
5. Ga meteen na het uitvallen van de elektriciteit na welke toestellen in gebruik waren en schakel ze af: staat het fornuis af, de oven?
6. Schakel alle lichten uit. Het komt wel eens voor dat je wakker wordt gemaakt door een lamp die weer aan gaat. Of de elektriciteit terug is hoor je meteen aan de koelkast.
7. Hier komt de elektriciteit soms met een “knal” terug. Ik haal gevoelige apparatuur dan ook uit het stopcontact.
8. En onthoud: het meest frustrerende aan load shedding is het steeds weer moeten instellen van alle elektrische klokken.