Stakingen

Zuid-Afrika wordt geplaagd door stakingen. Het mijnwerkersdrama vorig jaar in Marekana is een vers trauma in de Zuid-Afrikaanse geschiedenis. Maar er is nog geen rust in de sector. En de voorbije maanden staakten ook de metaalarbeiders, de autosector lag plat en nog andere mijnwerkers sloten zich aan. Allemaal vragen ze “double digit increases” oftewel, loonsverhogingen van meer dan 10 %.

Petrol joggies

Onlangs gingen de “petrol joggies” ook aan het staken. Petrol joggies zijn de mensen die je tank volgooien als je aan een benzinepomp staat. Dat doe je hier niet zelf. Ik kan me niet herinneren wanneer ik laatst een auto zelf heb volgetankt. Hun staking legde op bepaalde plaatsen het verkeer stil. Mensen zaten zonder brandstof.

Petrol joggies verdienen R17 per uur, Dat is op dit moment iets meer dan een euro. Schokkend. Ze verhogen hun loon door fooien van klanten te krijgen. Maar het blijft een pover inkomen voor een job die wel niet hooggeschoold is, maar toch arbeid vergt. Voltanken, olie en water controleren, banden bijpompen, vensters schrobben, enzovoort. En ze maken lange uren, dag en nacht.

Arbeid

Het lijkt wel of Zuid-Afrika arbeid op een andere manier bekijkt dan Europa. Er zijn enorme verschillen tussen loonschalen. Ik heb een tijdje mijn kantoor gehad bij een parastatale. Het verschil tussen het loon van een administratieve kracht en haar COO (3 hiërarchische niveaus verschil) was gigantisch. Het ging niet over een hoger loon, het ging over een factor. De COO verdiende 11 keer meer dan de admin. En het loon van de admin kracht was eigenlijk maar net doenbaar. Het was me totaal niet duidelijk hoe het verschil in loon in verhouding stond tot het verschil in geleverde arbeid of meerwaarde tot de job. Misschien heeft het allemaal inderdaad te doen met respect voor arbeid. Mensen die de jobs op de laagste niveaus doen, maken lange uren en verdienen haast niets. "Maar het is beter dat dan geen job, he?" zegt de middenklasse dan.

12u op je voeten

Onlangs ervaarde ik dat ook in een totaal andere sector, de medische sector. In een privaat hospitaal werken verpleegsters shiften van 12 uur. Ze beginnen iets voor 7u, voor de overdracht, en gaan na 19.30 (weer even tijd voor overdracht) naar huis. Officieel 12 uur, maar in praktijk 13 uur werken. Dat is toch niet te geloven? Okee, na een paar dagen werken, zit er een dag of twee vrijaf tussen, dus misschien komt het uiteindelijk wel op een 40-urenweek uit. Maar het blijft een feit: 12 uur aan een stuk door werken is toch onmenselijk? Hoe kunnen die mensen zo lang geconcentreerd en gemotiveerd blijven?

Verschil

De middenklasse klaagt over de stakingen.. Het is een manier van actie die veel blanke Zuid-Afrikanen niet kennen. Het is nieuw voor hen; voor 1994 was het een onbestaand fenomeen (in de witte wereld dan). Sommigen hebben er een hevige afkeer van.

De stakingen doen de economie niet goed. De rand is zwakker dan ooit. Maar wie kan het die onderbetaalde massa die de mijnen inkruipt en de gevaarlijkste jobs uitvoert, kwalijk nemen dat ze het niet langer pikken dat de mensen van de kantoren en management met dikke auto’s het terrein op rijden?

Zolang Zuid-Afrika geen werk maakt van het dichten van de loonkloof (niet alleen de laagste naar omhoog, maar ook de hoogste naar omlaag), gaan die stakingen blijven duren.