Cruywagen
Ik leerde Riaan
Cruywagen kennen in november 2001. Ik was toen pas een paar weken in
Zuid-Afrika. Hij keek van het scherm ernstig de huiskamer van mijn vrienden in
terwijl hij het nieuws in Afrikaans voorlas. “Wat lijkt die man ouderwets
(vooral zijn kapsel dan)”, dacht ik. Via een paar voorzichtige vragen -nieuw
land, nieuwe cultuur, nieuwe gewoonten- kwam ik te weten dat Riaan Cruywagen al
sinds 26 november 1975 het nieuws leest op de Suid Afrikaanse Uitsend
Kooperasie (SAUK/SABC).
Het waren de
beginjaren van de televisie in dit land. Het televisienieuws begon met een
proefproject in 1975, en met nationale uitzendingen vanaf 1976. Eigenlijk was
Zuid-Afrika erg laat met TV. Niet omdat dit land het technologisch niet aankon.
Wel omdat het beleid toen alles probeerde te doen om de wereld buiten te houden
en Afrikaans als taal en cultuur te beschermen. “Dis die stem van die duiwel”, werd vanop de kansel gepreekt, “die
communisme en immoraliteit predikt.” Eerste minister Hendrik Verwoerd, ook wel
de architect van apartheid genoemd, vergeleek televisie met de atoombom en
gifgas. “Het zijn moderne zaken, maar dat wil niet zeggen dat ze gewenst zijn.
De regering moet het volk beschermen tegen alles wat het fysiek of geestelijk
kan beschadigen.” Minister van post en telegrafie, Hertzog, zei letterlijk
“over mijn lijk. Het is een soort mini-cinema waarover ouders geen controle
hebben. Zuid-Afrika zal films moeten importeren waar rassen vermengd worden en
advertenties zullen ervoor zorgen dat niet-blanken ontevreden worden met hun
lot.” En dus kwam TV er eerst niet en was Zuid-Afrika een van de enige landen
ter wereld waar de landing op de maan niet rechtstreeks kon gevolgd worden.
En toen kwam TV. Riaan
Cruywagen las het nieuws, tijdens de rellen in SOWETO, de versoepeling van de
staatscontrole en –censuur, het toelaten van alle politieke partijen, de
vrijlating van Mandela, de eerste democratische verkiezingen. Riaan las het
nieuws, in mooi Afrikaans, met de gepaste ernst en af en toe een grapje. Een
rots in de branding voor Afrikaners en Afrikaans sprekenden in woelige tijden.
Vandaag, 26 november
2012, las Riaan voor het laatst het nieuws. Zijn haar nog net zo gekapt als 37
jaar geleden, al komt er nu wellicht een kleurspoeling aan te pas.
Is er leven na Riaan?
Reacties
Een reactie posten